- W Polsce Wielkanoc jest świętowana zgodnie z gregoriańskim kalendarzem katolickim. Niedziela Wielkanocna przypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca. Obrzędy i praktyki chrześcijańskie nadal noszą ślady dawnych wierzeń pogańskich. Obecnie w Polsce święta obchodzone są zarówno przez nowoczesne, jak i konserwatywne rodziny, często niezależnie od ich przekonań religijnych.
- Pierwszą oznaką zbliżających się Świąt Wielkanocnych są gałązki i suszone kwiaty, które parafianie przynoszą do kościoła. Ostatnia niedziela przed Wielkanocą nazywana jest Palmową Niedzielą, obchodzona jest również w prawosławiu (wierzbna niedziela). Według tradycji katolickiej, dzień ten upamiętnia wjazd Jezusa Chrystusa do Jerozolimy. Ponieważ w Polsce palm raczej nie ma – choć jest jeden wyjątek (instalacja artystyczna na środku Ronda gen. Charles’a de Gaulle’a w centrum Warszawy) – wierni przynoszą do kościoła gałązki wierzby lub “palmy” wykonane z gałęzi i ozdobione jaskrawymi wstążkami i kwiatami.
- Wielki Tydzień przed Wielkanocą wiąże się z wiosennymi porządkami. Na wsiach w Wielkanoc odmalowywało się domy. Wielu Polaków, z różną surowością, przestrzega Postu wielkanocnego. Starają się powstrzymać od różnego rodzaju pokarmów i nałogów (na przykład decydują się na unikanie mięsa i nabiału). Rodziny podziwiają w kościołach przedstawienia grobu Chrystusa, często efektownie udekorowane na tę okazję.
- W Wielką Sobotę maluje się ugotowane jajka (pisanki). Niektórzy kupują gotowe zestawy do farbowania jaj, inni farbują je zgodnie z dawnym zwyczajem łupinami cebuli. Ta wielkanocna tradycja znana jest we wszystkich krajach słowiańskich, najprawdopodobniej sięga pogańskich obrzędów liczących ponad 5000 lat.
- Również w Wielką Sobotę przygotowuje się koszyki wielkanocne. Do koszyka wyłożonego białą, lnianą lub haftowaną serwetą, ozdobionego gałązkami bukszpanu, wkłada się kilka podstawowych wielkanocnych smakołyków: pisanki, kiełbasę lub szynkę, sól i pieprz, chrzan, chleb, babkę i cukrowego (lub nawet plastikowego) baranka wielkanocnego. Koszyk jest następnie zabierany do kościoła w celu poświęcenia.
- W najważniejszym dniu, czyli w Niedzielę Wielkanocną, większość Polaków udaje się wczesnym rankiem do kościoła na nabożeństwo wielkanocne, które składa się z uroczystej mszy i procesji. Z reguły na śniadaniu wielkanocnym gromadzi się cała rodzina. Przed posiłkiem, podobnie jak w Boże Narodzenie przy dzieleniu się opłatkiem, rodzina dzieli się pokrojonym na cząstki, poświęconym jajkiem z wielkanocnego koszyka i składa sobie życzenia Wesołego Alleluja.
- Na śniadaniu dominują dania zimne i jest to uczta dla mięsożerców: szynka, kiełbasa, pieczone mięsa, pasztet, jajka, chrzan, chleb. Śniadanie wielkanocne jest tak dekadenckie, że należy je traktować jako dzień wolny od wiosennej diety.
- Ostatnim dniem świątecznym jest Poniedziałek Wielkanocny, tak zwany Śmigus-Dyngus, w którym ludzie polewają się wzajemnie wodą, symbolizującą oczyszczenie.
- Wielkanocne dzwony Dzwony są to instrumenty muzyczne, które mają niezwykłą symbolikę. Najważniejszym okresem obrzędowości dorocznej, w której dzwony odgrywały i nadal odgrywają istotną rolę, jest Wielki Tydzień i Święto Zmartwychwstania Pańskiego. Ten świąteczny czas ma swoją dzwonową audiosferę. Od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty w kościele milkną dzwony na znak męki Chrystusa i żałoby. To jedyny taki okres w ciągu roku, kiedy nie słychać dzwonów. Nazwano to „uciszeniem w kościele” lub „zawiązaniem dzwonów”, czego oznaką było związanie ich sznurów. Głęboki, potężny, czysty dźwięk dzwonów zastępuje wówczas klekotanie kołatek. W czasie Triduum Paschalnego wspominane są męka i śmierć Chrystusa, stąd następuje pogrążenie się w ciszy. Uciszenie w kościele przypomina o znajdowaniu się w obszarze śmierci, kiedy Zbawiciel spoczywa w grobie. Jest jeszcze jeden powód wielkotygodniowego wyciszenia dzwonów, a mianowicie zachowanie ciszy było sposobem na wyzbycie się elementów pełnego zgiełku świata profanum i zbliżenie się do świętości. Od zawsze cisza i spokój były formą oczyszczenia i przybliżenia się do Boga, dlatego święci mężowie udawali się na pustynię lub do eremów, by z dala od zgiełku poszukiwać świętości. „Wyciszenie dzwonów” miało zwykłych śmiertelników przygotować na spotkanie z sacrum. Święta wielkanocne rozpoczyna msza rezurekcyjna z procesją i bicie w kościelne dzwony. W ludowej interpretacji rytualny hałas symbolizuje zwycięstwo nad złem i radość zmartwychwstania. Bicie dzwonów wielkanocnych było sygnałem zmiany. Tę radość wielkanocnych dzwonów można odnaleźć w wierszu Konstantego I. Gałczyńskiego „Wielkanoc Jana Sebastiana Bacha”:https://fb.watch/r5ywKVWrYg/
- Wielkanocne dzwony zawsze oznajmiały w szczególny sposób radość i chwałę zmartwychwstania Chrystusa. W wielu wsiach wierzono, że w ten ranek słychać dźwięki dzwonów nawet z zapadłych pod ziemię kościołów, ze względu na cudowność tego poranka. Dzwony z legend stawały się wtedy „żywe” i bliskie ludziom. Przez wieki wierzono, że spiżowe głosy wielkanocnych dzwonów chronią ludzi przed złymi mocami, wprowadzają pokój i radość w ich serca. Niech w tym roku także wielkanocne dzwony radują serca i łączą ludzi.
- Maria Konopnicka – wiersz, wykonaj polecenia ponizej.
Zadzwoniły już dzwony,
dzień nastał wesoły.
Pod święconym pieczywem
uginają się stoły.
Leży jajko święcone
malowane farbami –
kto też dzisiaj tym jajkiem
będzie dzielił się z nami?
A więc ojciec i matka –
oni pierwsi najpewniej,
potem bracia i siostry,
i sąsiedzi i krewni,
Potem … nie wiem kto dalej,
a odgadnąć to sztuka
może jakiś gość z drogi
do drzwi chaty zapuka.
Może dziadziuś zgrzybiały,
co się modli w kościele?
To się także tym jajkiem
z biednym dziadkiem podzielę.
Zadanie 1.
Które elementy święconki zostały wymienione w wierszu? Odszukaj i podkreśl odpowiednie cytaty, wypisz je do zeszytu.
Zadanie 2.
Napisz, jak w Twoim domu przygotowuje się święconkę? Co się w niej znajduje? Kto ją przygotowuje? Co symbolizuja poszczegolne produkty w twoim koszyku? np. jajo – symbol narodzin
Ciekawe filmy edukacyjne ponizej.
https://culture.pl/pl/artykul/wielkanocne-obyczaje artykul
https://youtu.be/IGP2L0R2qyA?si=IMSAfmVTW1P1Ry8- 8 minut film edukacyjny
Wszystkim Wam zycze: Radosnych Świąt Wielkiejnocy, ciepłej, rodzinnej atmosfery, miłych spotkań z najbliższymi i wiosennego nastroju.