Lekcja online 6 listopada

Tematem dzisiejszej lekcji byla analiza Bogurodzicy- arcydziela i najstarszej piesni religijnej napisanej w jezyku polskim. Spiewanej przed bitwa pod Grunwaldem. Podziwialismy tez obraz Jana Matejki Bitwa pod Grunwaldem -analiza i interpretacja obrazu.

Bogurodzica – Wielkie dzielo sredniowieczne, najstarsza polska piesn religijna oraz hymn rycerski. Bogurodzica – (The Oldest Polish Anthem)muzyka i słowa: autor nieznany 

Piesn z tekstem posluchaj:

Tlumaczenia tekstu Bogurodzicy

Bogurodzica – najstarsza polska pieśń religijna i najstarszy zachowany polski tekst poetycki wraz z melodią. Utwór powstał w średniowieczu, najprawdopodobniej na przełomie XIII i XIV wieku. Autor tekstu pozostaje nieznany. Pierwszy zapis tekstu pochodzi z 1407, wcześniej tekst mógł krążyć w obiegu ustnym. Pieśń śpiewana była przez polsko-litewskie wojska tuż przed bitwą pod Grunwaldem. W 1506 roku tekst pieśni został dołączony do Statutów Jana Łaskiego z błędną informacją, że jej autorem jest św. Wojciech, ponieważ nie znał on języka polskiego. Na przestrzeni wieków XIV–XVIII Bogurodzica (w wersji starobiał. Багародзіца) pełniła także rolę hymnu państwowego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dziś jest śpiewana jako pieśń patriotyczna.

ENGLISH

Bogurodzica is the oldest Polish anthem. It was composed somewhere between the 10th and 13th centuries. While the origin of the song is not entirely clear, several scholars agree that Adalbert of Prague is the likely author. Polish knights sang it as an anthem before the Battle of Grunwald. Bogurodzica also accompanied the coronation ceremonies of the first Jagiellonian kings.

Dlaczego “Bogurodzica” jest taka ważna? 

Bo jest to najstarsza utrwalona polska pieśń religijna i najstarszy zachowany polski tekst poetycki (613 lat). Pamiętajmy, że w tamtych czasach pisano po łacinie, a ten utwór był napisany po polsku. Jest to więc jeden z najważniejszych zabytków języka polskiego. Stał się na tyle popularny, że zaczął pełnić rolę hymnu państwowego. Rycerze śpiewali Bogurodzicę przed bitwami.

Najstarszy rękopis pochodzi z 1407 r. Obejmuje on dwie strofy i opatrzony jest nutami. 

Najstarsza i właściwa część Bogurodzicy to pierwsze dwie zwrotki. Stanowią one pieśń pierwotną. Koleje były dopisywane później. Obecnie najpopularniejsza jest wersja 14-zwrotkowa, choć przez wieki bywały i bardziej rozbudowane. Obecnie przyjmuje się następujący podział:

pierwsze dwie strofy – pieśń pierwotna

kolejne cztery strofy – pieśń wielkanocna, pochodząca z XIV w.

ostatnie osiem strof – część pasyjna.

ARCHAIZMY

Archaizm – wyraz, konstrukcja składniowa lub związek wyrazowy, który wyszedł z użycia. leksykalne (dawne wyrazy)

• dziela – dla
• bożyc – syn Boga
• Gospodzin – Pan
• zbożny – dostatni
• przebyt – bytowanie, istnienie
• rodzica – matka
• jąż, jegoż – którą, którego

słowotwórcze (przestarzały sposób tworzenia wyrazów):

Bogurodzica – matka Boga, już w XV w. mówiło się matka (kogo?, czyja?) Boga, a nie matka (komu?) Bogu

fleksyjne (dawne końcówki odmiany wyrazów)

• raczy – racz
• ziści – pozyskaj
• spuści – ześlij

czasowniki zawierają dawne końcówki trybu rozkazującego -y, -i

składniowe (nieużywany sposób łączenia wyrazów w zdaniu)

• Bogiem sławiena – sławiona przez Boga

fonetyczne (dawny sposób wymawiania wyrazów)

• Krzciciela – Chrzciciela
• sławiena – wysławiana 
• zwolena – wybrana 

Jan Matejko najwybitniejszy polski malarz