- Wojny polsko-szwedzkie w XVII wieku
Na genezę wojen polsko-szwedzkich złożyły się następujące czynniki:
– rywalizacja o panowanie nad M. Bałtyckim między Polską, Rosją, Szwecją i Danią, spornym terenem były Inflanty;
– dziedziczne prawa Zygmunta III Wazy do korony szwedzkiej;
– dążenie niezbyt zasobnej Szwecji do zdobycia żyznych gleb i portów, które pozwoliłyby na rozwój handlu.
Wojna polsko-szwedzka została wznowiona w II połowie XVII wieku. Trwała ona od 1655 do 1660 roku i potocznie nosi nazwę „potop szwedzki”.
Przyczyny wojny:
– konflikt polsko-szwedzki o dominację w rejonie Bałtyku,
– próba podporządkowania Rzeczpospolitej Szwecji i powstrzymanie ekspansji państwa rosyjskiego, które zwyciężało w wojnie z Rzeczpospolitą,
– pretensje polskich Wazów do korony Szwecji.
Przebieg wojny:
1655 rok – wkroczenie wojsk szwedzkich na tereny Rzeczpospolitej,
– kapitulacja wojsk polskich,
– król Jan Kazimierz opuszcza kraj i udaje się na Śląsk,
– obrona Jasnej Góry przed Szwedami;
1656 rok – elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm (lennik Rzeczpospolitej) zawiera sojusz ze Szwecją,
– Stefan Czarniecki toczy wojnę podjazdową z wojskami szwedzkimi,
– powrót Jana Kazimierza do kraju,
– traktat w Radnot (próba rozbioru Polski pomiędzy Szwecję, Siedmiogród, Bohdana Chmielnickiego i Bogusława Radziwiłła),
– Austria i Dania wypowiadają wojnę Szwecji;
1657 rok – traktaty welawsko-bydgoskie (elektor brandenburski zrywa sojusz z Szwecją za cenę zwolnienia go z zależności lennej);
1658-1659 – wojna na terytorium Danii.
Skutki wojny:
1660 rok – pokój w Oliwie (Polska traci większą część Inflant, król Polski zrzeka się praw do tronu Szwecji, potwierdza utratę lenna pruskiego).
Wojny ze Szwecja. Film przedstawia historię wojen ze Szwecją jakie w ciągu całego XVII wieku wiodła Rzeczypospolita. Wojny o Inflanty, potop szwedzki, Czarniecki i Radziwiłł. Jak utraciliśmy lenno pruskie i wiele, wiele innych.
2. . Oblężenie Jasnej Góry
– Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jego przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami
18 listopada 1655 roku rozpoczęło się oblężenie Jasnej Góry.
Geneza potopu szwedzkiego
Rozejm ze Szwecją miał obowiązywać do roku 1661 na mocy układu pokojowego zawartego w Sztumskiej Wsi kilkanaście lat wcześniej. Dlatego w 1655 roku nie obawiano się najazdu szwedzkiego. Szwedzi wykorzystali słabość Rzeczpospolitej targanej wojnami z Kozakami i Moskwą.
Przyczyn wybuchu wojny było wiele, m.in. stosunki Polski ze Szwecją układały się bardzo źle po tym, jak wygasła na tronie szwedzkim polska linia Wazów. Punktem spornym pozostawały wciąż Inflanty.
Jasna Góra
18 listopada 1655 Szwedzi rozpoczęli oblężenie klasztoru jasnogórskiego. Przeor klasztoru paulinów ksiądz Augustyn Kordecki na początku listopada 1655 roku przezornie uznał władzę króla Szwecji Karola Gustawa, ale jednocześnie wystąpił o wstawiennictwo do polskiego króla Jana Kazimierza.
Przeor miał przeczucie, żeby nie wierzyć Szwedom i najcenniejsze rzeczy z klasztoru, w tym cudowny obraz, wywiózł do klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka, a na Jasnej Górze zawisła kopia obrazu. Mimo “listu żelaznego” gwarantującego nietykalność klasztoru, w dzień, kiedy Szwedzi stanęli pod murami klasztoru, zażądali wpuszczenia swych wojsk na jego teren.
Przezorny ksiądz Kordecki znacznie wcześniej dobrze przygotował klasztor do oblężenia. Siły polskie liczyły 160 żołnierzy, 50 puszkarzy, 20 szlachciców i 70 zakonników i były nieporównywalnie mniejsze niż szwedzkie z około 3200 żołnierzami.
Moralna przewaga Kordeckiego
Szwedzi zdawali sobie sprawę, że wśród załogi klasztoru jest wielu zwolenników kapitulacji, dlatego próbowali nakłonić przeora do poddania się. Wszystkie trzy propozycje kapitulacji ksiądz Kordecki odrzucił. Ostatecznie w nocy z 26 na 27 grudnia Szwedzi odstąpili od oblężenia klasztoru i odtrąbili generalny odwrót.
Powodem była nie tylko bezsilność wobec obrońców jasnogórskich, ale też rozkaz od króla, by ruszali do Prus wspomóc inną szwedzką akcję.
– Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jej przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami twierdzy, dobrze umocnionej już za czasów Władysława IV, przyrodniego brata Jana Kazimierza – mówiła w Polskim Radiu prof. historii Teresa Chynczewska-Hennel.
3. Tajemnice obrazu Matki Bozej Czestochowskiej
Każdego roku odwiedza Ją setki tysięcy pielgrzymów. Choć wydaje się dobrze znana, to kryje zagadki, które do dzisiaj owiane są mrokiem tajemnicy.
Obraz “Czarnej Madonny” to chyba najsłynniejszy wizerunek Matki Bożej w Polsce. Historia związała go nie tylko z dziejami Kościoła w Polsce, ale także z burzliwymi wydarzeniami politycznymi i społecznymi. Był świadkiem upadków i powstań, lęków i nadziei, spraw grzesznych i świętych. Dla pielgrzymujących na Jasną Górę jest celem wielodniowej wędrówki.
“Autorem obrazu jest św. Łukasz Ewangelista. Na prośbę wiernych wymalował wizerunek Maryi z Dzieciątkiem na blacie stołu, przy którym siadywała. Cesarz Konstantyn kazał przenieść obraz z Jerozolimy do Konstantynopola i umieścić w świątyni. Tam obraz zasłynął cudami. Urzeczony cudownym obrazem książę ruski Lew, pozostający w służbie cesarza, uprosił Konstantyna o darowanie mu obrazu, który też przeniósł do swojego księstwa i kazał go bogato ozdobić. Obraz znowu zasłynął cudami. W czasie wojny prowadzonej na Rusi przez Ludwika Węgierskiego obraz ukryto w zamku bełskim. Po poddaniu się zamku Ludwikowi namiestnik króla, książę Władysław Opolczyk zajął obraz. W czasie oblegania zamku przez Litwinów i Tatarów strzała wpadła do zamku i ugodziła w prawą stronę wizerunku. Wtedy nieprzyjaciół otoczyła mgła, która ich przeraziła. Książę wypadł na nich z wojskiem i ich rozgromił. Kiedy chciał wywieźć obraz do swojego księstwa, mimo dużej liczby koni wóz z obrazem nie ruszał z miejsca. Wtedy książę uczynił ślub, że wystawi kościół i klasztor tam, gdzie umieści obraz. Wtedy konie lekko ruszyły i zawiozły obraz na Jasną Górę. Tam książę umieścił go w kaplicy kościoła, gdzie obraz ponownie zajaśniał cudami”.
Dokument Historia https://www.youtube.com/watch?v=QGVdpwcB79U
Tajemnice obrazu Matki Bozej Czestochowskiej https://deon.pl/wiara/duchowosc/tajemnice-obrazu-matki-bozej-czestochowskiej,449000
Zadanie domowe
- Przeczytaj Kartka z historii Polski od str.162 do 165 i odpowiedz na pytania na str. 169 cw. 2 i 3 w podreczniku. Zdjecie przysli na moj email.
- Hetman Stefan Czarniecki, podczas najazdu szwedzkiego swoją niezłomna postawą i skuteczną strategią walnie przyczynił się do pokonania wroga. Pamięć o nim przetrwała w hymnie narodowym, literaturze, malarstwie, rzeźbie. Uzasadnij, na podstawie własnych poszukiwań w zasobach Internetu, że Stefan Czarniecki zasługuje na miano bohatera narodowego. ( moze byc wydrukowane lub przyslane na email)
- Ustal to z pomocą Internetu i wyjaśnij, dlaczego najazd szwedzki w latach 1655 – 1660 nazywany jest potopem.
- Trzecia zwrotka polskiego hymnu brzmi Jak Czarniecki do Poznania, po szwedzkim zaborze, dla Ojczyzny ratowania, wrócim się przez morze. Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, które wydarzenia historyczne posłużyły autorowi hymnu do napisania właśnie takich słów? Zastanow sie nad tym.
- Zobacz film pt: “Potop” w rez. Hoffmana fragment ze sceny Obrona Jasnej Gory. (link ponizej)
https://www.facebook.com/PolonijnaAgencjaInformacyjna/videos/290964902123643