Lekcja online z 11 grudnia 2020 Temat: Zloty wiek w dziejach Polski, czyli Odrodzenie.

  • Gatunki literackie
  • Najwazniejsze cechy epoki ( odkrycia, humanizm, jezyki narodowe, reformacja, odrodzenie sztuki i kultury antycznej)
  • Przedstawiciele
  • Analiza holdu pruskiego na podstawie obrazu Jana Matejki.

W wieku XVI mialy miejsce trzy bardzo wazne wydarzenia historyczne ZAPAMIETAJ!

1. Hold pruski 1525r.

  • Rozwiazany zostal zakon krzyzacki po klesce pod Grunwaldem
  • Ksiaze Prus zlozyl uroczysty hold naszemu krolowi Zygmuntowi Staremu

2. Unia polsko-litewska 1569r. w Lublinie

  • Powstala Rzeczpospolita obojga Narodow ( dwa narody Polacy i Litwini) jeden krol.

3. Konfederacja warszawska 1573r.

  • Umowa szlachty z krolem Zygmuntem Augustem, ktora zapewniala wolnosc wyznania.

Gatunki literackie charakterystyczne dla Odrodzenia

  • sielanka – utwór poetycki, przedstawiający życie ludu na tle natury, zawierający elementy realistyczne, podkreślający wdzięk prostego, wiejskiego życia; akcja sielanki jest słabo rozwinięta, przeważają opisy i piosenki.
  • fraszka (wł. frasca = bagatela, drobnostka) – krótki utwór poetycki będący odmianą epigramatu, najczęściej żartobliwy i na błahy temat, dotyczący jakiegoś zdarzenia lub osoby, o charakterze anegdotycznym, zamknięty wyrazistą pointą stanowiącą wyostrzenie myśli lub konkluzję; nazwę wprowadził Kochanowski, w okresie renesansu pisał podobne utwory M. Rej (figliki), później Potocki, Morsztyn, Krasicki, Trembecki, Mickiewicz, Tuwim, Gałczyński.
  • pieśń – gatunek liryczny, którego pochodzenie wyprowadza się ze starożytnych pieśni obrzędowych, śpiewanych przy akompaniamencie muzyki; pieśń cechuje uproszczenie budowy, prosta składnia, ułatwia ukształtowanie melodii; do tradycji pieśni Horacego nawiązał w Polsce Jan Kochanowski; obok najczęściej uprawianej pieśni jako wiersza lirycznego, często o tematyce miłosnej, wykształciły się różne jej odmiany, związane z ramą sytuacyjną – np. pieśń powitalna i pożegnalna, pieśń pochwalna, pieśń biesiadna  pieśń poranna, pieśń wieczorna; obok pieśni jako gatunku istnieją pieśni popularne – ludowe, żołnierskie, powstańcze, legionowe;
  • tren – (threnos = lament, pieśń żałobna, opłakiwanie), utwór poetycki o tonie elegijnym i charakterze żałobnym, poświęcony wspomnieniu osoby zmarłej, rozpamiętywaniu jej zalet i uczynków. Gatunek ten ukształtowany już w antyku (m.in. Pindar, Owidiusz) wprowadził do poezji polskiej Jan Kochanowski, tworząc zarazem cykl trenologiczny. Wśród kontynuatorów Kochanowskiego był Klonowic, Kniaźin. Nawiązywali do niego Słowacki (W Szwajcarii), Broniewski (Anka).
  • elegia – utwór poetycki wyrażający nastroje smutku i melancholii, wywołane rozstaniem z osobą, miejscem lub przedmiotem albo ich utratą; elegia ma często charakter wspomnieniowo-refleksyjny; mówi o śmierci, miłości;
  • emblemat – utwór liryczny, także gatunek literacki o charakterze dydaktyczno-moralizatorskim, łączący alegoryczny obraz lub rysunek ze słowem; składa się zwykle z trzech części: inskrypcji (sentencji), obrazu, subskrypcji (niewielki wiersz);
  • tragedia –utwór literacki przeznaczony do wystawiania na scenie, w którym przedstawione są losy człowieka, zwykle wybitnego, wchodzącego w konflikt z tak zwanymi siłami wyższymi (na przykład z Bogiem, losem, prawem czy moralnością).
  • sonet to gatunek poetycki charakteryzujący się kunsztowną kompozycją. Wiersz składa się z czternastu wersów zgrupowanych w cztery strofy: dwa tetrastychy i dwie tercyny. Zwrotki czterowersowe mają charakter opisowy, zaś trzywersowe –… Tren podobnie jak epitafium jest odmianą literatury funeralnej (pogrzebowej).. Petrarka, Szekspir i Mikołaj Sęp Szarzyński.

Musisz wiedziec co to byla Rzeczpospolita Obojga Narodów i jakie byly postanowienia Unii Lubelskiej.

Rzeczpospolita Obojga Narodów

Unia podpisana w Lublinie w 1569 roku doprowadziła do utworzenia Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W wyniku połączenia Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego powstał jeden z największych terytorialnie krajów w Europie. W państwie tym mieszkało wiele narodów (między innymi: Polacy, Litwini, Rusini, Kozacy, Żydzi) i wyznawano różne religie. Sprzyjało to rozwojowi kultury, ale rodziło też wiele problemów. Unia była niespotykanym wówczas przykładem, że dwa kraje mogą się porozumieć i zjednoczyć w pokojowy sposób. Przetrwała ponad dwieście lat i na trwałe wpisała się do historii obu państw.

Co to jest hołd lenny? Hołd pruski.

W wyniku tego ceremoniału między wasalem a seniorem zawiązany był stosunek zależności. Ceremonia hołdu miała najczęściej charakter niezwykle uroczysty. Wasal, który przybywał na dwór swego przyszłego seniora, odrzucając broń, mówił: “Panie, chcę zostać waszym człowiekiem”. Następnie klękał a swe złożone ręce wkładał w ręce pana feudalnego. Miało to symbolizować całkowita bezbronność lennika i jego całkowite poddanie się woli seniora. Wasal składał seniorowi przysięgę na wierność. Obiecywał służyć radą i pomocą zbrojną. Po przysiędze senior nakazywał wasalowi powstać i całował go w usta (pocałunek pokoju). Na koniec wasalowi nadawane było lenno. Nadanie lenna (była to tak zwana inwestytura) symbolizowało wręczenie lennikowi chorągwi lub włóczni, a w przypadku biskupów – pastorału. Hołd obowiązywał wasali dożywotnio i musiał być ponowiony przez ich następców. Gdy wasal nie wywiązywał się z przysięgi, senior mógł go pozbawić lenna. Ceremoniały hołdu lennego upowszechniły się głównie na zachodzie Europy.

 Zamiast Państwa Zakonnego pojawiło się świeckie Księstwo Pruskie, czyli powszechnie znane Prusy Książęce. Początkowo było ono zależne od Polski, jednak z biegiem czasu ta zależność osłabła, a Prusy wyrosły na groźnego przeciwnika. Jedno z trzech państw zaborczych.

Posted in Uncategorized.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *