Kochani! Dziękuję wszystkim za podłączenie się na Moodle i pierwszą próbę techniczną okazuje się że niewiele mogliśmy zdziałać bo głos był przerywany dlatego podaję treść lekcji i prace domową.
Lekcja 7, 20 listopada 2020
Na ostaniej lekcji zaczęliśmy mówić o cywilizacji łacińskiej, poniżej podaję notatki z lekcji.
Cywilizacja łacińska
Co to jest cywilizacja łacińska?
Pod pojęciem cywilizacji łacińskiej rozumiemy cywilizację wywodzącą się z trzech źródeł: starożytnej Grecji (filozofia), Rzymu (prawo) i Jerozolima-chrześcijaństwo (kultura duchowa).
Charakteryzuje się personalizmem- człowiek/osoba jest jednostką wolną i rozumną.
W etyce opiera się na moralności chrześcijańskiej: te same praw moralne obowiązują władcę i poddanych.
W organizacji państwowej opiera się na narodzie, a naród na rodzinie, rodzina na małżeństwie monogamicznym.
W ekonomii opiera się na własności prywatnej nieruchomości (budynki i ziemia/„real estate”).
Zasięg cywilizacji łacińskiej
Zasięg cywilizacji łacińskiej wyznaczają trzy charakterystyczne elementy:
1. Katedra – romańska/gotycka
2. Uniwersytet – język łaciński/prawo rzymskie
3. Rycerz – etos rycerski
1. Katedra romańska/gotycka
Katedra była wyrazem myśli europejskiej okresu średniowiecza. Była to swoista
„Biblia pauperum” – (biblia dla ubogich) – poprzez charakter samej budowli, szczególnie gotyckiej; strzelistość i światło, bogactwo kolorów, obrazów, witraży i rzeźby wyrażała wiarę człowieka w odwiecznego Boga i Zbawiciela, transcendencję życia ludzkiego. Malarstwo, rzeźba, witraże przedstawiały sceny biblijne by wizualnie przybliżyć ludziom chrześcijaństwo.
Katedra podkreślała pierwszeństwo ładu moralnego i etyki nad logosem/rozumem. Ład moralny był podstawą cywilizacji łacińskiej.
Katedry były budowane przez społeczności lokalne, nie centralnie przez państwo. Co było wyrazem tego że społeczeństwo ma prymat na państwem. Kardynał Hlond mówił, że państwo jest od Boga, ale nie jest bogiem, ma swoje granice działaności. Kościół i państwo mają swoje autonomiczne (wyłączne) obszary działaności.
Powstanie narodu – W cieniu katedr wykształciły się narody.
Cyprian Norwid pisał: „Naród to najstarszy po Kościele obywatel”.
2. Uniwersytet łączył wiarę i rozum.
Jan Paweł II w encyklice „Fidelis Ratio” mówi o dwóch skrzydłach na których człowiek może się wznieść do Boga; syntezie wiary i rozumu. Tego uczyli się europejczycy w katedrze (miłość, wiara) i na uniwersytecie (logos = rozum). Pierwsze uniwersytety były zakładane przez Kościół.
Średniowieczny uniwersytet opierał się na przywilejach:
autonomii prawnej, prawie do strajku, prawie do odwołanie się do Papieża i miał wyłączne prawo do nadawania stopni naukowych.
Miał dwa stopnie nauczania i cztery wydziały. Pierwszy stopień to wydział filozoficzny – artes liberales (sztuki wyzwolone) i kończył się uzyskaniem stopnia magistra.
Drugi stopień kształcenia odbywał się na wydziałach: teologii, prawa i medycyny.
Aż do do rozłamu protestanckiego (Luter) w XVI wieku, uniwersytety były uczelniami katolickimi.
Etos rycerski
Etos rycerski wykształcił się na wojnach krzyżowych i był odpowiedzią chrześcijan na podboje i prześladowania społeczności chrześcijańskich w Azji przez wojujący Islam. Przez 200 lat trwały wyprawy krzyżowe. Adam Mickiewicz tak pisał: „A kto był człowiekiem rycerskim ten udawał się do Azji pogany wojować i chrześcijany azjatyckie bronić, grób Chrystusa odzyskać.”
Rycerze to elita średniowiecznej Europy; oprócz siły i sprawności fizycznej wartości duchowe były bardzo ważne. walka na koniach, walka w obronie wiary, honor, idealna milość do kobiety, służba damie serca, obrona słabszych i niewinnych, .
Siedem cnót rycerskich; stojących w opozycji do siedmiu grzechów głównych: wierność (fidelitas), pobożność (pietas), męstwo (virtus), roztropność (prudentia), dworność (curiositas), hojność (largitas) i honor (honoris).
Święty Bernard w 12 wieku sformułował pojęcie etosu rycerskiego, było to związane z krucjatami.
Polska kultura szlachecka nawiązywała do kultury rycerskiej.
Jak widzieliście katedra była ważnym elementem średniowiecza, wokół niej powstawały miasta oraz życie kulturowe i ekonomiczne. Dlatego chciałbym byście obejrzeli film o Katedrze gnieźnieńskiej, następnie odpowiedzieli na pytania.
1. Poznaj Polskę – Pytania kontrolne (rozumienie ze słuchu)Aby lepiej poznać polskie zabytki historyczne i jednocześnie ćwiczyć rozumienie współczesnego języka polskiego, pójdź na poniższy link na YouTube:
Obejrzyj program „Katedra Gnieźnieńska” i odpowiedz na na pytania pełnym zdaniem. Odpowiedzi zapisz w zeszycie, zeskanuj lub zrób dobre zdjęcie i prześlij na adres: klasa10a@gmail.com1. Od jak dawna istnieje Katedra Gnieźnieńska?2. Podaj trzy ważne wydarzenia z początku historii Polski jakie miały miejsce w Katedrze.3. Kto koronował się na króla państwa polskiego w roku 1025?4. Ilu jeszcze królów było koronowane w Katedrze Gnieźnieńskiej?5. Ile wcześniejszych budowli stało w miejscu dzisiejszej katedry.6. Ile lat mają Drzwi Gnieźnieńskie?7. Wyjaśnij dlaczego zburzono dawną katedrę romańską?8. Jakie katedry gotyckie były wzorem dla większości katedr europejskich?9. Wyjaśnij dlaczego prezbiterium (część w której jest ołtarz) różni się stylem od nawygłównej?10. Co mówi symbolika zwierząt, np. wiewiórka, w ornamentach katedry?11. Ile pięter miałby blok mieszkalny który by się zmieścił we wnętrzu katedry?12. Wyjaśnij do czego służą „łuki przyporowe” zastosowane w budowie katedry?13. Jaką tajemnicę kryje oś główna katedry (linia idąca wzdłuż nawy głównej)?14. Jakie zmiany w katedrze spowodował pożar w 1760?15. Jakie ważne zmiany miały miejsce po odbudowie katedry po zniszczeniach z II wojnyświatowej.
2. Najcenniejszym zabytkiem katedry gnieźnieńskiej są unikalne, średniowieczne drzwi, które opowiadają historię biblijną. Proszę obejrzyj film i odpowiedz na pytania, zrób zdjęcie lub skan i prześlij na adres: klasa10a@gmail.com
Historia św. Wojciecha na podstawie „Drzwi katedry gnieźnieńskiej”
Obejrzyj film: https://youtu.be/cs9X2RiKb2E
następnie odpowiedz na pytania:
- Dlaczego rodzice zdecydowali oddać Wojciecha do stanu duchownego?
- Kto wręczył pastorał biskupi (symbol władzy biskupiej) Wojciechowi?
- Dlaczego Wojciech musiał uciekać do Rzymu?
- Dokąd udał się Wojciech po pobycie w Rzymie?
- Gdzie i po co wyruszył Wojciech po przybyciu do Polski?
- Co robił Wojciech w Prusach?
- Co zrobili Prusowie z ciałem Wojciecha?
- Co zrobił polski książę Bolesław Chrobry gdy dowiedział si o śmierci Wojciecha?
- Ile zapłacił Bolesław Chrobry za ciało Wojciecha?
- Gdzie pochowano Wojciecha?
3. Powtórz 2 rozdział „Marcina Kozery” na quiz.
4. Naucz się na pamięć „Pieśni Legionów” będzie pisemny sprawdzian.