1. Przeczytaj ze zrozumieniem wprowadzenie “Przed lekturą” na stronie 130 i Pieśń V, odpowiedz na pytania na str. 131, następnie napisz w zeszycie swoimi słowami streszczenie pieśni V.
2. Zrób ćwiczenia na str. 134-136
Prześlij streszczenie Pieśni V i odpowiedzi na pytania kontrolne do do tekstu Akademia Krakowska na adres klasa10a@gmail.com
2. Przeczytaj uważnie poniższy tekst i odpowiedz pisemnie w zeszycie na pytania:
Pytania kontrolne.
Odpowiedz pełnym zdaniem w zeszycie:
1. Kto był fundatorem Akademi Krakowskiej?
2. Jakie cele według Jana Długosza miała spełniać Akademia Krakowska?
3. Jakie kierunki naukowe po raz pierwszy w Europie posiadała Akademia Krakowska?
4. Gdzie odniosła wielki sukces polska dyplomacja?
5. Czego dotyczył spór polsko-krzyżacki?
6. Wymień kto stał na czele polskiej delegacji?
7. Podaj jaką ideę wprowadził do myśli europejskiej Paweł Włodkowic?
8. Jakie stanowisko reprezentowała delegacja polska?
9. Jakie stanowisko reprezentował inkwizytor krzyżacki?
10. Na czym polega sukces delegacji polskiej?
11. Czym charakteryzuje się oryginalna polska teoria państwa, wymień cechy?
12. Kto jest autorem tej teorii?
13. Według prof. Świeżawskiego, jakie dwie idee polityczne wyrosły z uniwersytetu?
Akademia Krakowska – rola nauki w kształtowaniu nowoczesnej myśli europejskiej
Jak wielka jest rola nauki możemy się przekonać na przykładzie Akademi Krakowskiej założonej w 1364 przez Kazimierza Wielkiego i odnowionej 30 lat później przez królowę Jadwigę, gdzie nie tylko nauki ścisłe ale i humanistyczne miały wielki wkład w rozwój nowoczesnej myśli europejskiej. Jan Długosz w swojej kronice „Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego” wymienia cele którym miał służyć ten pierwszy polski uniwersytet, a wśród nich było stworzenie bazy wykształconych ludzi, którzy mogliby zapewnić rozwój instytucjonalny państwa, rozwój nauki i wszelkich cnót intelektualnych promujących naród i państwo polskie. Rozkwit naukowy w Akademii nastąpił w XV wieku. Wówczas rektorami byli Stanisław ze Skarbimierza i Paweł Włodkowic. Akademia Krakowska była pierwszym tego typu ośrodkiem w Europie posiadającym samodzielne katedry (kierujanki) matematyki i astronomii. W Krakowie studiował Mikołaj Kopernik. Przez mury uczelni w XV stuleciu przewinęło się wiele osób, które zmarły w opinii świętości, np. św. Jan z Kęt, św. Stanisław Kazimierczyk, św. Szymon z Lipnicy, bł. Władysław z Gielniowa, Michał Giedroyc, Izaak Boner czy Michał z Krakowa. Dzięki wykształceniu polskiej kadry intelektualnej można było wygrywać nie tylko bitwy militarnie, jak triumf pod Grunwaldem ale również bitwy intelektualne jak podczas rokowań politycznych. Tak też było po triumfie pod Grunwaldem, który kilka lat później został przypieczętowany błyskotliwym sukcesem dyplomatycznym podczas Soboru w Konstancji w latach 1414—1418, na którym miał zostać rozstrzygnięty spór polsko- krzyżacki. Polską delegację na obrady soborowe reprezentowali: mąż stanu, rycerz bez skazy oraz uczony humanista. Na czele stał arcybiskup Mikołaj Trąba, jeden z głównych kandydatów do godności papieskiej, późniejszy pierwszy prymas Polski. Drugim był Zawisza Czarny – najsłynniejszy rycerz ówczesnej Europy, niepokonany w turniejach rycerskich, który cieszył się sławą, jaką dziś mogą się poszczycić jedynie największe gwiazdy futbolu i tenisa. Zawisza Czarny w 1415 r. podczas głośnego pojedynku na zamku Perpignan strącił z konia jednym uderzeniem kopii asa turniejowego Jana z Aragonii. Trzecim delegatem w Konstancji był ksiądz Paweł Włodkowic z Brudzenia – rektor Akademii Krakowskiej, prawnik, kapłan katolicki, uczony, filozof, autor licznych rozpraw religijnych i prawno-politycznych, który po raz pierwszy sformułował ideę tolerancji. Podczas Soboru doszło do starcia dwóch odmiennych koncepcji wolności sumienia i religii. Inkwizytor z Magdeburga Ian Falkenberg, broniący interesów zakonu krzyżackiego, twierdził, że wolno nawracać na wiarę chrześcijańską siłą oraz zabijać pogan, tylko dlatego że są poganami. Jego zdaniem należało również zabijać tych, którzy się z nimi sprzymierzają, np. Polaków, którzy weszli w sojusz z Litwinami. Paweł Włodkowic, który reprezentował stanowisko polskie, nie miał wątpliwości, że wszystkie narody, także pogańskie, mają prawo do samorządności i życia w pokoju na swych ziemiach, zaś nawracanie przy użyciu przymusu i siły, co robili Krzyżacy, jest nie tylko nieważne, lecz także grzeszne i godne potępienia. Na poparcie swych wywodów przywiózł do Konstancji Żmudzinów, którzy opowiadali gwałtach i mordach w imię Chrystusa, jakich dopuszczali się Krzyżacy. Ostatecznie delegacja z Krakowa odniosła sukces w sporze z Krzyżakami. Od tego czasu Kościół uznał stanowisko Polaków za swoje. Włodkowic był reprezentantem znaczącego prądu umysłowego, którego centrum stanowiła Akademia Krakowska. Na uczelni tej ukształtowała się oryginalna „polska szkoła” teorii państwa, której fundamentem była oczywiście myśl katolicka. Charakteryzowały ją miedzy innymi: prymat etyki nad polityką, wyrzeczenie się agresji i podbojów, odrzucenie „absolutum dominium” (władca absolutny) poprzez związanie króla prawem oraz supremację prawa w państwie, a także zgodność interesu wspólnoty z dobrem jednostki. Przedstawicielami tego nurtu filozoficznego z jasno określoną myślą państwowo- prawną byli obok Pawła Włodkowica między innymi Stanisław ze Skarbimierza, Paweł z Worczyna, Maciej z Raciąża, Mateusz z Krakowa, Wawrzyniec z Raciborza, Mikołaj Tempelfeld z Brzegu czy Jan Ostroróg. Profesor Stefan Świeżawski stwierdził, że Uniwersytet Jagielloński „był jakby wylęgarnią ideału politycznego, który później Erazm z Rotterdamu (wybitny myśliciel europejski) uzna za swój. Polska tolerancja i federacyjna koncepcja Rzeczypospolitej Wielu Narodów wyrosła z Uniwersytetu”.
