1. Wojny polsko-szwedzkie w XVII wieku

Na genezę wojen polsko-szwedzkich złożyły się następujące czynniki:

– rywalizacja o panowanie nad M. Bałtyckim między Polską, Rosją, Szwecją i Danią, spornym terenem były Inflanty;

– dziedziczne prawa Zygmunta III Wazy do korony szwedzkiej;

– dążenie niezbyt zasobnej Szwecji do zdobycia żyznych gleb i portów, które pozwoliłyby na rozwój handlu.

Wojna polsko-szwedzka została wznowiona w II połowie XVII wieku. Trwała ona od 1655 do 1660 roku i potocznie nosi nazwę „potop szwedzki”.

Przyczyny wojny:
– konflikt polsko-szwedzki o dominację w rejonie Bałtyku,
– próba podporządkowania Rzeczpospolitej Szwecji i powstrzymanie ekspansji państwa rosyjskiego, które zwyciężało w wojnie z Rzeczpospolitą,
– pretensje polskich Wazów do korony Szwecji.

Przebieg wojny:
1655 rok – wkroczenie wojsk szwedzkich na tereny Rzeczpospolitej,
– kapitulacja wojsk polskich,
– król Jan Kazimierz opuszcza kraj i udaje się na Śląsk,
– obrona Jasnej Góry przed Szwedami;
1656 rok – elektor brandenburski Fryderyk Wilhelm (lennik Rzeczpospolitej) zawiera sojusz ze Szwecją,
– Stefan Czarniecki toczy wojnę podjazdową z wojskami szwedzkimi,
– powrót Jana Kazimierza do kraju,
– traktat w Radnot (próba rozbioru Polski pomiędzy Szwecję, Siedmiogród, Bohdana Chmielnickiego i Bogusława Radziwiłła),
– Austria i Dania wypowiadają wojnę Szwecji;
1657 rok – traktaty welawsko-bydgoskie (elektor brandenburski zrywa sojusz z Szwecją za cenę zwolnienia go z zależności lennej);
1658-1659 – wojna na terytorium Danii.

Skutki wojny:
1660 rok – pokój w Oliwie (Polska traci większą część Inflant, król Polski zrzeka się praw do tronu Szwecji, potwierdza utratę lenna pruskiego).

Wojny ze Szwecja. Film przedstawia historię wojen ze Szwecją jakie w ciągu całego XVII wieku wiodła Rzeczypospolita. Wojny o Inflanty, potop szwedzki, Czarniecki i Radziwiłł. Jak utraciliśmy lenno pruskie i wiele, wiele innych.

2. . Oblężenie Jasnej Góry 

– Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jego przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami

18 listopada 1655 roku rozpoczęło się oblężenie Jasnej Góry.

Geneza potopu szwedzkiego

Rozejm ze Szwecją miał obowiązywać do roku 1661 na mocy układu pokojowego zawartego w Sztumskiej Wsi kilkanaście lat wcześniej. Dlatego w 1655 roku nie obawiano się najazdu szwedzkiego. Szwedzi wykorzystali słabość Rzeczpospolitej targanej wojnami z Kozakami i Moskwą.

Przyczyn wybuchu wojny było wiele, m.in. stosunki Polski ze Szwecją układały się bardzo źle po tym, jak wygasła na tronie szwedzkim polska linia Wazów. Punktem spornym pozostawały wciąż Inflanty.

Jasna Góra

18 listopada 1655 Szwedzi rozpoczęli oblężenie klasztoru jasnogórskiego. Przeor klasztoru paulinów ksiądz Augustyn Kordecki na początku listopada 1655 roku przezornie uznał władzę króla Szwecji Karola Gustawa, ale jednocześnie wystąpił o wstawiennictwo do polskiego króla Jana Kazimierza.

Przeor miał przeczucie, żeby nie wierzyć Szwedom i najcenniejsze rzeczy z klasztoru, w tym cudowny obraz, wywiózł do klasztoru paulinów w Mochowie koło Głogówka, a na Jasnej Górze zawisła kopia obrazu. Mimo “listu żelaznego” gwarantującego nietykalność klasztoru, w dzień, kiedy Szwedzi stanęli pod murami klasztoru, zażądali wpuszczenia swych wojsk na jego teren.

Przezorny ksiądz Kordecki znacznie wcześniej dobrze przygotował klasztor do oblężenia. Siły polskie liczyły 160 żołnierzy, 50 puszkarzy, 20 szlachciców i 70 zakonników i były nieporównywalnie mniejsze niż szwedzkie z około 3200 żołnierzami.

Moralna przewaga Kordeckiego

Szwedzi zdawali sobie sprawę, że wśród załogi klasztoru jest wielu zwolenników kapitulacji, dlatego próbowali nakłonić przeora do poddania się. Wszystkie trzy propozycje kapitulacji ksiądz Kordecki odrzucił. Ostatecznie w nocy z 26 na 27 grudnia Szwedzi odstąpili od oblężenia klasztoru i odtrąbili generalny odwrót.

Powodem była nie tylko bezsilność wobec obrońców jasnogórskich, ale też rozkaz od króla, by ruszali do Prus wspomóc inną szwedzką akcję.

– Ogromną rolę w odpieraniu wroga, nie tylko militarną, ale również moralną, odegrał klasztor na Jasnej Górze z jej przeorem Augustynem Kordeckim, paulinami i innymi obrońcami twierdzy, dobrze umocnionej już za czasów Władysława IV, przyrodniego brata Jana Kazimierza – mówiła w Polskim Radiu prof. historii Teresa Chynczewska-Hennel.

3. Tajemnice obrazu Matki Bozej Czestochowskiej

Każdego roku odwiedza Ją setki tysięcy pielgrzymów. Choć wydaje się dobrze znana, to kryje zagadki, które do dzisiaj owiane są mrokiem tajemnicy. 

Obraz “Czarnej Madonny” to chyba najsłynniejszy wizerunek Matki Bożej w Polsce. Historia związała go nie tylko z dziejami Kościoła w Polsce, ale także z burzliwymi wydarzeniami politycznymi i społecznymi. Był świadkiem upadków i powstań, lęków i nadziei, spraw grzesznych i świętych. Dla pielgrzymujących na Jasną Górę jest celem wielodniowej wędrówki. 

“Autorem obrazu jest św. Łukasz Ewangelista. Na prośbę wiernych wymalował wizerunek Maryi z Dzieciątkiem na blacie stołu, przy którym siadywała. Cesarz Konstantyn kazał przenieść obraz z Jerozolimy do Konstantynopola i umieścić w świątyni. Tam obraz zasłynął cudami. Urzeczony cudownym obrazem książę ruski Lew, pozostający w służbie cesarza, uprosił Konstantyna o darowanie mu obrazu, który też przeniósł do swojego księstwa i kazał go bogato ozdobić. Obraz znowu zasłynął cudami. W czasie wojny prowadzonej na Rusi przez Ludwika Węgierskiego obraz ukryto w zamku bełskim. Po poddaniu się zamku Ludwikowi namiestnik króla, książę Władysław Opolczyk zajął obraz. W czasie oblegania zamku przez Litwinów i Tatarów strzała wpadła do zamku i ugodziła w prawą stronę wizerunku. Wtedy nieprzyjaciół otoczyła mgła, która ich przeraziła. Książę wypadł na nich z wojskiem i ich rozgromił. Kiedy chciał wywieźć obraz do swojego księstwa, mimo dużej liczby koni wóz z obrazem nie ruszał z miejsca. Wtedy książę uczynił ślub, że wystawi kościół i klasztor tam, gdzie umieści obraz. Wtedy konie lekko ruszyły i zawiozły obraz na Jasną Górę. Tam książę umieścił go w kaplicy kościoła, gdzie obraz ponownie zajaśniał cudami”.

Dokument Historia https://www.youtube.com/watch?v=QGVdpwcB79U

Tajemnice obrazu Matki Bozej Czestochowskiej https://deon.pl/wiara/duchowosc/tajemnice-obrazu-matki-bozej-czestochowskiej,449000

Zadanie domowe

1. Przeczytaj Kartka z historii Polski od str.162 do 165 i odpowiedz na pytania na str. 169 cw. 2 i 3 w podreczniku. Zdjecie przysli na moj email.
2. Hetman Stefan Czarniecki, podczas najazdu szwedzkiego swoją niezłomna postawą i skuteczną strategią walnie przyczynił się do pokonania wroga. Pamięć o nim przetrwała w hymnie narodowym, literaturze, malarstwie, rzeźbie. Uzasadnij, na podstawie własnych poszukiwań w zasobach Internetu, że Stefan Czarniecki zasługuje na miano bohatera narodowego. ( moze byc wydrukowane lub przyslane na email)
3. Ustal to z pomocą Internetu i wyjaśnij, dlaczego najazd szwedzki w latach 1655 – 1660 nazywany jest potopem.
4. Trzecia zwrotka polskiego hymnu brzmi Jak Czarniecki do Poznania, po szwedzkim zaborze, dla Ojczyzny ratowania, wrócim się przez morze. Czy zastanawiałeś się kiedykolwiek, które wydarzenia historyczne posłużyły autorowi hymnu do napisania właśnie takich słów? Zastanow sie nad tym.
5. Zobacz film pt: “Potop” w rez. Hoffmana fragment ze sceny Obrona Jasnej Gory. (link ponizej)

https://www.facebook.com/PolonijnaAgencjaInformacyjna/videos/290964902123643

Nastepne zajecia za tydzien w szkole Sw. Anny.

Zycze owocnej nauki i do zobaczenia.

1. Interpretujemy słowa Pascala – znanego matematyka oraz fizyka.“Człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą. Cała nasza godność spoczywa w myśli.” Koncepcja ludzkiego losu przedstawiona w sztuce, filozofii i literaturze barokowej. 

2. Opowiadanie Black Button z 2007 roku (reż. Lucas Crandles). Młodzież skupia się na przedstawionej sytuacji, na koncepcji ludzkiego życia, na dualizmie, wyborach, konsekwencjach. Kim są bohaterowie?  Jak zachowują się postaci? Jakimi cechami się wyróżniają? Co powiemy o przestrzeni, w której dzieje się akcja? Jakie jest ludzkie życie? Jaka prawdę pokazuje opowiadanie? Pogadanka.

3. Praca w grupach.

Robimy notatkę w zeszycie o filozofii, światopoglądzie i koncepcji człowieka w baroku – są to wnioski z lekcji:

– człowiek jest istotą marną, prochem,

– życie człowieka jest nikłe, marne,

– życie kończy się śmiercią,

– człowiek i jego życie przemija, 

– człowiek jest jak trzcina – kruchy, ulega przemijaniu, posiada rozum, który określa jego godność,

– życie człowieka to ciągłe wybory, ponosi za nie konsekwencje,

– człowiek składa się z duszy i ciała – dualizm jednostki ludzkiej oraz świata (materialność i pozamaterialność),

– świat, szatan kusi człowieka dobrami materialnymi,

– człowiek jest istotą grzeszną, 

– człowiek pokłada nadzieję w Bogu, 

– człowiek podąża za rzeczami materialnymi, marnościami świata,

– człowiek jest rozdwojony, sprawia mu to ból, cierpienie.

4. Umowny okres trwania epoki, analizujemy nazwę okresu od portugalskiego słowa barocco – czyli perła o nieregularnych kształtach, rzadki gatunek, dziwny. Na podstawie podrecznika.

5. Najwazniejsze cechy epoki baroku , definicja i ramy czasowe. Czym jest “perła o nieregularnych krawędziach”?

6. Barok w Polsce- Co mialo wplyw na jego rozwoj.

Dwa nurty kulturowe( dworski i sarmacki) Sarmatyzm. Kontrreformacja

Praca w grupach cechy poztywne i negatywne sarmaty

7. Gramatyka i ortografia- cwiczenia.

8. Reading comprehension.

Zadanie domowe

1. Z tabeli zawierajacej najczesciej uzywane czasowniki ze str. 188 (w zoltej ramce) wybierz 10 wyrazow i uloz z nimi zdania rozwiniete. Napisz je w zeszycie.
2. Przeczytaj z podrecznika o dokonaniach polakow w dziedzinie astronomii str. 190-191
3. Odpowiedz na pytania jednym rozwinietym zdaniem cw. I,II, /178 dokoncz zdania cw. III str. 179 w podreczniku.
4. Przygotuj sie do sprawdzianu z Renesansu za dwa tygodnie w szkole. Bedzie tylko to co przerabialismy na lekcjach.
5. Do zobaczenia za tydzien na lekcji wirtualnej 26 lutego o godzinie 6:00 pm. Obecnosc obowiazkowa.

Zadanie domowe na 19 lutego

1. Naucz sie recytowac wybrana Fraszke lub Tren VIII Kochanowskiego. Bede pytala na ocene.
2. Napisz Wypracowanie z elementami opisu na wybrany temat: a. Jest takie miejsce na ziemi…..Tam chcialbym sie zatrzymac podczas zyciowej wedrowki. b. Ten zakatek mojej miejscowosci urzekl mnie najbardziej swoim pieknem- opis krajobrazu. Praca ma byc na cala strone kartki papieru , napisane wlasnorecznie dlugopisem do oddania na zajeciach w szkole 19 lutego. Prosze uwzglednic wstep, rozwiniecie i zakonczenie.Pamietajcie ze przy ocenianiu wypracowania nie jest ważna objętość pracy, ale jej zawartość. Nie obowiązuje tu zasada – im dłuższe, tym lepsze. Praca krótka, ale logicznie ułożona, zawierająca wybrane (koniecznie związane z tematem!) zagadnienia, mająca ciekawą formę zostanie lepiej oceniona niż wypracowanie długie, ale wypełnione streszczeniami tekstów, przepisanymi z podręcznika czy innych opracowań fragmentami.
3. Kartka z historii Polski przeczytaj w podreczniku od str. 162 do 165 i sprawdz czy rozumiesz str. 167
4. Polacz postacie z wydarzeniami historycznymi cw. 3/ str. 168 oraz cw. 2/str. 169
5. Osoby nieobecne na lekcji , prosze o zrobienie cwiczen : powtorka z odrodzenia od str. 159 do 161 w ksiazce nie musicie mi przysylac emailem, to bylo na lekcji. Biografia i tworczosc Mikolaja Reja. Przygotowujemy sie do sprawdzianu wiadomosci z epoki renesansu.
6. Odpowiedz na pytania ile zapamietales po przeczytaniu opowiadania Marii Dabrowskiej”Marcin Kozera” z audiobook. odpowiedzi przysli na moj email.
7. Zycze owocnej nauki i przyjemnego long weekendu.

Przypominam ze w piątek, 12 lutego nie trzeba zalogować się, nie będzie lekcji ze mną, ale trzeba te obowiązkowe godziny lekcyjne wypełnić w domu i dlatego proszę przeczytać uważnie polecenia, ktore podalam ponizej oraz zestaw pytań, na które proszę odpowiedzieć pisemnie. Proszę przepisać pytania i odpowiedzieć na nie pełnym zdaniem. W razie niewiadomej odpowiedzi, szukamy jej w lekturze do pobrania.

Ile zapamiętałes po przeczytaniu  i wysluchaniu opowiadania Marii Dąbrowskiej „Marcin Kozera” Audiobook ponizej.

1. Ile lat miał Marcin Kozera jak zmarła jego mama?

2. Ile lat ma Marcin?

3. Jak ma na imię ojciec Marcina?

4. Gdzie dzieci szyły ubrania na jasełka?

5. Jak ma na imię najbliższa koleżanka Marcina?

6. W jakim mieście rozgrywa się akcja utworu?

7. Dlaczego tata przyprowadził Marcina do Towarzystwa Polskiego?

8. Jaka rolę miał zagrać w jasełkach Marcin?

9. Kim z zawodu jest ojciec Marcina?

10. Jak długo ojciec Marcina nie był w swej ojczyźnie?

11. Do jakiego przykrego incydentu doszło podczas wspólnej wyprawy Marcina i Krysi?

12. W jaki sposób Marcin Kozera poczuł, że jest Polakiem…..?

13. Co, Twoim zdaniem, oznacza poczucie tożsamości narodowej?

Zadanie domowe na 19 lutego

1. Naucz sie recytowac wybrana Fraszke lub Tren VIII Kochanowskiego. Bede pytala na ocene.
2. Napisz Wypracowanie z elementami opisu na wybrany temat: a. Jest takie miejsce na ziemi…..Tam chcialbym sie zatrzymac podczas zyciowej wedrowki. b. Ten zakatek mojej miejscowosci urzekl mnie najbardziej swoim pieknem- opis krajobrazu. Praca ma byc na cala strone kartki papieru , napisane wlasnorecznie dlugopisem do oddania na zajeciach w szkole 19 lutego. Prosze uwzglednic wstep, rozwiniecie i zakonczenie. Pamietajcie ze przy ocenianiu wypracowania nie jest ważna objętość pracy, ale jej zawartość. Nie obowiązuje tu zasada – im dłuższe, tym lepsze. Praca krótka, ale logicznie ułożona, zawierająca wybrane (koniecznie związane z tematem!) zagadnienia, mająca ciekawą formę zostanie lepiej oceniona niż wypracowanie długie, ale wypełnione streszczeniami tekstów, przepisanymi z podręcznika czy innych opracowań fragmentami.
3. Kartka z historii Polski przeczytaj w podreczniku od str. 162 do 165 i sprawdz czy rozumiesz str. 167
4. Polacz postacie z wydarzeniami historycznymi cw. 3/ str. 168 oraz cw. 2/str. 169
5. Osoby nieobecne na lekcji , prosze o zrobienie cwiczen : powtorka z odrodzenia od str. 159 do 161 w ksiazce nie musicie mi przysylac emailem, to bylo na lekcji. Biografia i tworczosc Mikolaja Reja. Przygotowujemy sie do sprawdzianu wiadomosci z epoki renesansu.
6. Odpowiedz na pytania ile zapamietales po przeczytaniu opowiadania Marii Dabrowskiej”Marcin Kozera” z audiobook. odpowiedzi przysli na moj email.
7. Zycze owocnej nauki i przyjemnego long weekendu.

Tego się naucz i zapamietaj! (wiadomosci poznane na lekcji). Zadanie domowe na 5 lutego ponizej.

1. Ile utworów wchodzi w skład Trenów?
2. Dlaczego są one dziełem wyjątkowym na tle dotychczasowej polskiej poezji żałobnej?
3. Komu są poświęcone?
4. Wazne motywy w Trenach Kochanowskiego
5. Co to jest tren?
6. Bohaterowie trenow.

Definicja: Tren

Pieśń żałobna wywodząca się z tradycji starożytnej (hebrajskiej, greckiej i rzymskiej), rozpamiętująca czyny osoby zmarłej, wyrażająca pochwałę dla zasług zmarłej/zmarłego, podkreślająca poczucie straty po śmierci bliskiej osoby. Ważnymi cechami trenów są także liryzm i emocjonalność.

„Treny” Jana Kochanowskiego to tekst obowiązkowy pod wieloma względami.

• Jest to jeden z piękniejszych zbiorów w polskiej poezji. Ale przede wszystkim to zapis miłości ojcowskiej, rozpaczy po utracie ukochanego dziecka.
• To próba mierzenia się z samym sobą w świetle żałoby i płaczu po bliskiej osobie.  
• To świadectwo pytań o sens świata, które zadaje sobie człowiek, kiedy ten świat wali mu się na głowę. „Treny” z tej perspektywy to nie tylko wielki, znany utwór polskiego renesansu, o którym trzeba pamiętać na maturze.
• To przede wszystkim świadectwo emocjonalnych zmagań bliskich każdego z nas. Każdy kogoś stracił. Każdy po kimś płakał. Każdy pytał, dlaczego akurat to jego spotkało.

Geneza dzieła

Urszulka Kochanowska zmarła na przełomie lat 1579 i 1580. Miała wówczas dwa i pół roku. Owocem tych smutnych chwil w życiu Kochanowskiego są Treny – cykl dziewiętnastu utworów żałobnych, które ukazały się w roku 1580. Poświęcenie poważnych utworów takiemu maleństwu było wówczas czymś wręcz niestosownym. To pierwszy znany utwór tego typu w polskiej literaturze (po śmierci drugiej córki, Hanny, poeta napisał jedynie skromniutkie, czterowersowe epitafium). Kochanowski miał świadomość, że przełamuje tabu. Pisanie o małym dziecku tak poważnych utworów jak treny wydawało się wówczas niezgodne z wywodzącą się z poetyki antycznej zasadą decorum, czyli odpowiedniości formy dzieła do jego treści.

Gatunek

Treny jako gatunek należą do liryki żałobnej, czyli funeralnej (związanej z pogrzebem, żałobą – łac. funus pogrzeb). Wywodzą się ze starogreckiej pieśni śpiewanej przy łożu zmarłego. Bohaterem takiej pieśni była osoba zmarła. I mogła być nim tylko zasłużona osoba dorosła. Starogrecka pieśń tego typu miała ściśle określoną budowę, wzbogaconą później przez poetyki renesansowe. Jej głównymi częściami były: pochwała osoby zmarłej, opłakiwanie i pocieszenie; mogło się także pojawić napomnienie. Kochanowski pierwszy wykorzystał budowę tego typu pieśni do skomponowania całego cyklu trenologicznego, czyniąc poszczególne motywy klasycznej pieśni żałobnej ośrodkami tematycznymi szeregu samodzielnych utworów lirycznych (historycy literatury nazywają ten cykl poematem trenologicznym, widzą w nim bowiem jeden utwór rozpisany na 19 części). Nowatorstwem było też uczynienie dziecka bohaterem poważnych utworów. Ponadto Kochanowski, wbrew tradycji pieśni żałobnej, uczynił bohaterem również osobę rozpamiętującą stratę – w niektórych trenach, np. w Trenie IX, w ogóle nie mówi o zmarłej córce.

Bohaterowie

• Urszulka – dwu i półletnia córeczka Jana Kochanowskiego, zmarła po przebytej chorobie; wyjątkowo zdolna, przejawiająca talent poetycki.
• Ojciec – jest bohaterem oraz podmiotem lirycznym Trenów. W trenach Kochanowskiego, inaczej niż w starożytnej pieśni żałobnej, bohaterem jest także osoba rozpamiętująca stratę. Ojca z Trenów można utożsamiać z autorem. Co bardzo ważne, występuje tu nie tylko jako rodzic rozpaczający po stracie dziecka, lecz także jako filozof doświadczający kryzysu światopoglądowego. 

Portret Urszulki

Tren VIII opisuje Urszulę jako bardzo żywą i pogodną dziewczynkę, która swoim usposobieniem

 Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować,
Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować,
To tego, to owego wdzięcznie obłapiając
I onym swym uciesznym śmiechem zabawiając.

Pustka, która została w domu po śmierci dziecka, jest nie do zniesienia.
Poeta nie szczędzi pochwał córce i przypisuje jej największe zalety: posłuszeństwo, karność, roztropność, skromność. Hymn pochwalny na cześć dziecka stanowi Tren XII.

Rozpacz po stracie córki

Kochanowski w cyklu Trenów daje wyraz głębokiej rozpaczy po odejściu dziewczynki. Uważa je za okrutny i niesprawiedliwy wyrok losu. Nie potrafi wytłumaczyć sobie śmierci dziecka, które nie zdążyło jeszcze poznać świata. Śmierć potomstwa przed rodzicami uważa za pogwałcenie naturalnego porządku rzeczy. Największy ból wyrażają początkowe utwory cyklu, w których poeta przywołuje wszystkie smutki świata, aby pomogły mu opłakać zmarłą. Nie widzi innego wyjścia w utuleniu żalu, jak udać się w zaświaty za zmarłą. W Trenie IV Kochanowski nawiązuje do mitologicznej historii Niobe, matki, której dwanaścioro dzieci zginęło od strzał z łuków Apollona i Artemidy. Zrozpaczona matka została zamieniona w kamień.

Ważne motywy w Trenach Kochanowskiego:

• Bunt, kryzys światopoglądowy: szczególnie widoczne w Trenach IX-XI. Podmiot liryczny podważa prawdy wiary (np. istnienie życia pozagrobowego, dobro Boga). Twierdzi, że w takim świecie nie ma znaczenia, czy człowiek żyje uczciwie i bogobojnie. Treny to też kryzys myśli stoickiej, która w sytuacji ciężkiej próby się nie sprawdziła („bo mając zranioną duszę, rad i nierad płakać muszę”, Tren XVII).
• Cierpienie: Treny to utwory mówiące o ogromnym cierpieniu ojca po śmierci ukochanego dziecka. To właśnie cierpienie jest przyczyną kryzysu światopoglądu i wiary w ludzką mądrość. Wobec bólu po stracie dziecka w wątpliwość zostaje podana dobroć Boga.
• Matka: pojawia się w ostatnim trenie z Urszulką na rękach. To ona tłumaczy zrozpaczonemu poecie, że jego dziecko jest teraz szczęśliwe. Niesie ukojenie, daje dobre rady.
• Ojciec: głównym bohaterem lirycznym cyklu jest ojciec, mędrzec i filozof w jednej osobie. Okazuje się, że w obliczu tragedii, jaką jest śmierć ukochanej córeczki, ważny jest tylko ból rodzica, a nie racjonalne tłumaczenia.
• Przemiana: Treny ukazują przemianę światopoglądową podmiotu lirycznego. W rozpaczy wątpi w Boga, ucieka od mądrości i wyznawanej przez siebie filozofii stoickiej. Jednak ostatni tren stanowi niejako syntezę humanistycznych ideałów, powraca wiara i zaufanie, filozofia epikurejsko-stoicka łączy się harmonijnie z filozofią chrześcijańską.

Śmierć dziecka staje się pretekstem do napisania wielkiego traktatu filozoficznego dotyczącego istoty cierpienia, losów człowieka po śmierci, wiary.

Ważny cytat

Wielkieś mi uczyniła pustki w domu moim,
Moja droga Orszulo, tym zniknieniem swoim!

Poeta napisał 19 trenów, numerowanych cyframi rzymskimi. Poprzedził je dedykacją: „Orszuli Kochanowskiej, wdzięcznej, uciesznej, niepospolitej dziecinie…”, zaś w drugim wydaniu dołączył utwór Epitafium Hannie Kochanowskiej (poświęcony zmarłej niedługo po Urszuli córce Hannie).

O „Trenach” powinieneś pamiętać, omawiając następujące motywy:

• motyw artysty,
• motyw Boga,
• motyw dziecka,
• motyw cierpienia,
• motyw śmierci,
• motyw kryzysu wiary,
• motyw stoicyzmu,

Głównymi bohaterami „Trenów” są Urszulka i jej ojciec, który występuje w dwóch rolach: cierpiącego ojca i artysty-filozofa przeżywającego kryzys światopoglądowy. W cyklu wielokrotnie mówi się także o Bogu, przywołuje się Go nie zawsze z pełną pokorą. W jednym z ostatnich trenów pojawia się również zmarła matka Kochanowskiego.

Musisz pamiętać, że Kochanowski przed tym, jak umarła mu córka Urszulka, która jest bohaterką „Trenów”, był uznawany za stoika.

 A jaka jest główna myśl stoików?

Niezależnie od tego, czy ci dobrze, czy ci źle – wszystko musisz przyjmować z pokorą i bez nadmiernych emocji. Nie wolno ani szaleńczo się cieszyć, ani zalewać się łzami. Złoty środek – to kluczowa teoria stoików. Problem tylko polega na tym, że znacznie prościej ją wyznawać, jak jest ci dobrze i po prostu musisz kontrolować swoją radość, żeby nie popaść w samozachwyt. Gorzej w drugą stronę. Jak trudne w obliczu tragedii życiowej są do realizacji idee stoików, zobaczyć można właśnie na przykładzie „Trenów”.

Zadanie domowe

  W formie pisemnej w (pdf  doc) na 5- tego lutego do wyslania na moj email lub do oddania w szkole 5 lutego.

1. Przeczytaj ze zrozumieniem i przeanalizuj Tren V Kochanowskiego, popierajac swoje wypowiedzi cytatami z trenu. Zalacznik ponizej do pobrania.

Uwzglednij:

• Kto jest podmiotem lirycznym
• O czym mowi tren?
• Do czego nawiazuje?
• Do czego porownuje autor odejscie dziecka?
• Twoje wlasne wypowiedzi co ty myslisz o tym trenie?

2. Przeczytaj ze zrozumieniem i przeanalizuj Tren X ,czyli przezwyciezenie przez Kochanowskiego buntu! Zalacznik ponizej do pobrania.

Uwzglednij:

• Kim jest podmiot liryczny, opisz jak sie czuje?
• Jakie pytania zadaje autor?
• Do jakich wierzen sie odwoluje?
• Do czego sklania nas ten utwor?
• Co myslisz o tym trenie?

3. Uzupełnij opis obrazu odpowiednimi wyrazami. Uzupelniony tekst  wysli na moj email.

 „Kochanowski nad zwłokami Urszulki” to obraz namalowany przez Jana Matejkę w 1862 r. Na pierwszym planie widać …………….. ………………………., który …………….. nad swoją zmarłą córeczką i ……………. obejmuje Urszulkę. Na twarzy mężczyzny widać …………………, ……………………… i rozpacz, wynikające ze …………………. ukochanego dziecka. Urszulka ubrana w białą ………………….. leży w małej brązowej ……………… . Pomiędzy rączkami dziewczynki znajduje się …………… . Obie postaci – ojca i dziecka – są namalowane wyrazistymi ……………… . Natomiast tło obrazu jest słabo ……………………. . Jedyne przedmioty, które można rozpoznać na drugim planie, to stojąca w ozdobnym lichtarzu ………………… i wiszący krzyż.

4. Sprawdz czy rozumiesz strona 151 cw. 1 w ksiazce i cw. 2 uzupelnij tabelke/ strona 153 dom przed smiercia Urszuli i po w ksiazce.

5. Pocwicz gramatyke moze bedzie male dyktando ( O, U, Z, Rz, H, Ch)

6. Naucz sie recytowac wybrana fraszke Kochanowskiego lub Tren VIII na 5tego lutego.

7. Przeczytaj wiersz Lesmiana pt: “Urszulka Kochanowska” str. 156 podrecznik.

Do zobaczenia w Szkole Polskiej, jezeli bedzie jakas zmiana wysle emaila.

5. Film o Janie Kochanowskim i Trenach.

Zagadnienia z lekcji:

1. Kim byl Mikolaj Kopernik -biografia.
2. Na czym polegalo przelomowe odkrycie dokonane przez slynnego astronma.
3. Dlaczego Mikolaj Kopernik byl jednmy z najwybitniejszych uczonych swoich czasow.
4. Sprawdzenie zadania domowego
5. Gramatyka : Rodzaje zdan str. 134 podrecznik
6. Fraszka „Raki” Kochanowskiego analiza i cwiczenia podsumowujace fraszki.
7. Prezentacie wybranego obrazu z epoki renesansu.
8. Mikolaj Kopernik kolejny przedstawicel naszej epoki
9. Gruntowe wyksztalcenie
10. Wszechstronny uczony
11. Astronom Kopernik obraz Matejki.
12. Wstrzymal Slonce, ruszyl Ziemie
13. Odkrycie grobu Kopernika

Załącznik 1

Mikołaj Kopernik urodził się w Toruniu w 1473 roku. Od najmłodszych lat interesowały go książki, więc kiedy dorósł, rozpoczął studia w Krakowie, a później w Bolonii we Włoszech. Pasjonował się nauką, a szczególnie astronomią, czyli badaniem nieba oraz gwiazd, planet i innych ciał niebieskich. Zajmował się wieloma dziedzinami wiedzy naraz. Oprócz astronomii były to: matematyka, prawo, ekonomia, kartografia oraz strategia wojskowa. Mikołaj Kopernik był także lekarzem i tłumaczem. Kiedy po studiach zamieszkał we Fromborku, zbudował własne obserwatorium astronomiczne i rozpoczął dokładne badania nieba. Czy wiecie, że w tamtych czasach ludzie wierzyli, że Słońce okrąża Ziemię? To Mikołaj Kopernik jako pierwszy zauważył, że jest odwrotnie: to Ziemia i inne planety krążą wokół Słońca. Swoje wielkie odkrycie Kopernik opisał w dziele „O obrotach sfer niebieskich”, a jego pojawienie się wywołało prawdziwą rewolucję, zwaną przewrotem kopernikańskim. Nic dziwnego, że mówi się, iż ten wielki Polak „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię”

Mikołaj Kopernik był prawdziwym człowiekiem renesansu. Drugą dziedziną, obok astronomii, w której się zasłużył, była ekonomia. 21 marca 1522 wygłosił w Grudziądzu wykład “Traktat o monecie”, w którym postawił słynną tezę o wypieraniu lepszego pieniądza (o większej wartości rynkowej) przez gorszy, co jego zdaniem prowadziło do zubożenia społeczeństwa. Przedstawił wówczas również projekt reformy monetarnej w Prusach Królewskich.

Ekonomiczny charakter miało też opracowanie przez Kopernika nowej receptury wypieku chleba. Tak zwana taksa chlebowa miała na celu obniżenie cen pieczywa.

– Kopernik oceniał, że cena chleba była za wysoka. Ceny chleba nie dyktował rynek, ustalał ją zarządca – wyjaśniał Michał Kłosiński z Muzeum Okręgowego w Toruniu w programie z cyklu “Naukowy zawrót głowy”.

W latach 1516-1521, kiedy Kopernik administrował dobrami kapituły z twierdzy w Olsztynie, trwała wojna polsko-krzyżacka. Astronom był zmuszony wcielić się w kolejną rolę – dowódcy. Kopernik zajął się obroną Olsztyna, dzięki jego działaniom ten jeden z najważniejszych fortów południowej Warmii nie dostał się w ręce krzyżackie.

To nie jedyne jego talenty: był tłumaczem, prawnikiem, lekarzem. Do dziś zachowały się jego zalecenia lekarskie dotyczące m.in. zrzucania wagi.

1. Prosze odpowiedziec na pytania dotyczące życia i działalności M. Kopernika na podstawie  informacji z lekcji,  filmu i tekstu z karty pracy. Do przeslania na moj email.

1. O Kim jest mowa w tym tekście?
2. Jakie informacje na temat życia tej osoby mamy przekazane?
3. Dlaczego opisana postać jest tak ważna?
4. O jakim ważnym dziele jest mowa w tekście?
5. Czym zajmuje się astronomia?
6. Wyjaśnij powiedzenie : „Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię’’
7. Kim był Mikołaj Kopernik? Proszę podać wszystkie zawody
8. W którym roku i gdzie urodził się Mikołaj Kopernik?
9. Kim był ojciec Mikołaja?
10. Proszę podać pełny tytuł najważniejszego dzieła Mikołaja Kopernika?
11. W którym roku dzieło Kopernika znalazło się na Indeksie ksiąg zakazanych, i co to oznaczało?
12. Jaką teorię zawarł Kopernik w swoim dziele?
    Na czym polega teoria heliocentryczna?
13. Jaki obraz z Kopernikiem namalował Jan Matejko?
    14. W którym roku i jakiego zamku bronił Kopernik i przed kim?
    15. W którym roku i w jakim mieście zmarł Kopernik?

2. Gramatyka z podrecznika G2,G6/135-137 prosze zrobic zdjecie i wyslac na moj email.

3. Prosze wyslac wszystkie zalegle zadania domowe do oceny do konca stycznia.

4. Dziekuje tym uczniom, ktorzy sumiennie pracuja na lekcjach online i na termin przysylaja zadania domowe.

5. Nastepne zajecia online 28 stycznia czwartek godzina 18:00. Obecnosc obowiazkowa.

1. Projekt/prezentacja pt:” Moja wlasna interpretacja wybranego obrazu z epoki Renesansu”

Opisz dowolny obraz renesansowy wedlug punktów. Przesli na moj email gotowy projekt do oceny, prezentacja online za tydzien.

1.Autor, tytuł, data powstania,male zdjecie obrazu

2. Krótka notatka o autorze.

3. Miejsce, gdzie dzieło się znajduje.

4. Technika w jakiej zostało wykonane.

5. Rodzaj kompozycji.

6. Kolorystyka.

7. Tematyka, rodzaj i gatunek malarstwa

8. Opis I, II i dalszych planów (Co się dzieje na obrazie, jaką treść autor chce przekazać)

9. Jakas ciekawostka o obrazie lub artyscie.

10. Ocena dzieła, moje wrażenia, sugestie. (Twoje osobiste wrazenia przynajmniej 5 zdan.)

II. Napisz wypracowanie czy zgadzasz sie z Kochanowskim, ze zdrowie i rodzina sa najcenniejsze w zyciu czlowieka. Napisz tez o swoich najwazniejszych wartosciach w zyciu i wyjasnij dlaczego wlasnie te wartosci wybrales? Przyklady podawaliscie na lekcji.

• Wybor najwazniejszych wartosci w zyciu mlodziezy:

Szczesliwe zycie rodzinne, zdrowie, prawdziwi przyjaciele, odwzajemniona milosc, interesujaca praca, bezpieczenstwo, uznanie i szacunek, wytrwalosc w dzialaniu,  silny charakter, sprawnosc fizyczna,  zaufanie, sprawiedliwosc, toleracja, pomaganie innym ludziom,  kariera zawodowa, pieniadze, wiara, podroze, przygody, zdobywanie wiedzy, slawa, szybkie samochody

III. Naucz sie na pamiec recytowac wybrana przez siebie fraszke Jana Kochanowskiego. ( dwa tygodnie)

IV. Naucz sie plynnie czytac Historie obrazu”Damy z gronostajem” podrecznik strona 129

V. Karta pracy utrwalenie wiedzy o Janie Kochanowskim krzyzowka ponizej

• Ktore wartosci cenil czlowiek renesansu prawie 500 lat temu?
• Na czym najbardziej zalezalo w zyciu Kochanowskiemu?
• Czy zgadzasz sie z Janem Kochanowskim, ze zdrowie i rodzina sa najcenniejsze w zyciu czlowieka?
• Pojecie Fraszka
• Co to sa wartosci?   Przedstaw swoje wartosci co jest dla ciebie wazne w zyciu?
• Analiza i czytanie wybranych fraszek. ( „Na lipe” recytacja link, „Na Dom w Czrnolesie”, „Na zdrowie”)
• Sluchanie poezji Jana Kochanowskiego

Na dom w Czarnolesie – renesansowa pochwała Boga i domu

Na dom w Czarnolesie

Panie! to moja praca, a zdarzenie Twoje; (1)
Raczyż błogosławieństwo dać do końca swoje!
Inszy niechaj pałace marmórowe mają
I szczerym złotogłowem ściany obijają, (2)
Ja, Panie, niechaj mieszkam w mym gniaździe ojczystym,
A Ty mię zdrowiem opatrz i sumieniem czystym, (3)
Pożywieniem ućciwym, ludzką życzliwością,
Obyczajmi znośnymi, nieprzykrą starością. (4)

• (1) Apostrofa do Boga – ale – uwaga nie bez pominięcia siebie! Bóg to uczynił, ale człowiek swoją pracą zrealizował. To ślad humanizmu. Ten dom to dwór w Czarnolesie – tu rodzi się literacki mit dworu polskiego.
• (2) Poeta odcina się od wielkopańskich siedzib. jest to też znak czasów – dążenie ludzi do dostatniego i wystawnego życia.
• (3) Dom – ojczyste gniazdo. Miłość do rodzinnego domu, własnego, odwołanie do korzeni – to także rys renesansowy.
• (4) Kodeks wartości uznawanych za najważniejsze przez renesansowego poetę: zdrowie, sumienie, uczciwość, życzliwość ludzi, dobre obyczaje i spokojna starość. Jest to pragnienie życia pełnego harmonii.

Oto fraszka, która jest dziękczynieniem wzniesionym ku Bogu za dom, piękno natury, harmonię ludzkiego życia. Poeta, choć składa Bogu hołd, nie pomija pierwiastka ludzkiego, wkładu człowieka w otaczający go świat. Bóg stwarza, Bóg błogosławi, ale – to moja praca. Dom w Czarnolesie – ukochany, musiał być schronieniem, ostoją, prawdziwym domem. Marmury i pałace zostawia poeta innym, sam wyznacza zbiór wartości, które dają człowiekowi spokój i szczęście: zdrowie, czyste sumienie, ludzka życzliwość, uczciwe pożywienie, dobre obyczaje i „nieprzykra starość”. Może to jest sposób na życie?

• Tworzenie mapy myśli: „Korzyści płynące dla duszy i ciała”
• Technika „niedokończonych zdań” „Drzewa dają nam …” –
• Praca samodzielna „Korzyści dla ciała i duszy”, opisane w wierszu „Na lipę” Jana Kochanowskiego

„Na lipę” Jan Kochanowski

„Gościu, siądź pod mym liściem, a odpoczni sobie!

Nie dójdzie cię tu słońce, przyrzekam ja tobie,

Choć się nawysszej wzbije, a proste promienie

Ściągną pod swoje drzewa rozstrzelane cienie.

Tu zawżdy chłodne wiatry z pola zawiewają,

Tu słowicy, tu szpacy wdzięcznie narzekają.

Z mego wonnego kwiatu pracowite pszczoły

Biorą miód, który potym szlachci pańskie stoły.

A ja swym cichym szeptem sprawić umiem snadnie,

Że człowiekowi łacno słodki sen przypadnie.

Jabłek wprawdzie nie rodzę, lecz mię pan tak kładzie

Jako szczep najpłodniejszy w hesperyskim sadzie.”

Pytania do uczniow

• Kto wypowiada sie we fraszce? Podmiotem lirycznym jest lipa
• Lipa mowi i chwali sie swoimi zaletami. Jaki srodek stylisyczny zastosowal poeta? (personifikacje czyli uosobienie poniewaz lipa zachowuje sie jak czlowiek.
• Podkresl lub wymien archaizmy, czyli wyrazy ktore wszyszly z uzycia.
• Uzupełnij mapę myśli. „Korzyści dla ciała i duszy”, opisane w tekście poetyckim „Na lipę” Jana Kochanowskiego; wyszukane w tekstach informacyjnych.

Spotkanie z gramatyka i ortografia str. 127-128 oraz cw. 3i 4 / str. 126 podrecznik

1. Prosze przeslac mi utworzone w programie Word.Art.com wyrazy zwiazane z tworczoscia Jana Kochanowskiego.
2. Wszystkie zalegle zadania domowe.
3. Cwiczenia z gramatyki/ podrecznik str. 119 cw. g1, g2, g5
4. Naucz sie plynnie czytac tekst Jana Pawla II pt:” Pamiec i tozsamosc-refleksje o patiotyzmie”. Podrecznik strona 139. Bede pytala na ocene.
5. Czytanie ze zrozumieniem Krzyzacy-fragment. Karta pracy ponizej do pobrania.
6. Prosze zapoznac sie z Evaluation, ktore wyslalam emailem Polish 15
7. Rzeczowniki i przymiotniki karta pracy z gramatyki rozwiaz. Do pobrania ponizej.
8. Cwicz ortografię w domu. Jest to aplikacja dyktand online. W tej  aplikacji mozecie znalezc dyktanda z wielu reguł – rz/ż, ch/h, ó/u, nie z innymi częściami mowy, mała/wielka litera. Dyktanda są dostosowane do odpowiedniego wieku  – są one pogrupowane według klas. Pocwiczcie dla klasy 7-8 Link jest ponizej.

Bardzo prosze pocwiczyc dyktanda Link: https://dyktanda.online

1. Nastepne zajecia online 15 stycznia o godzinie 18:00 do zobaczenia.

Temat: Spotkanie z Janem Kochanowskim-ojcem poezji polskiej. Analiza i interpretacja Piesni XXV Czego chcesz od nas Panie, Jana Kochanowskiego

1. Kalendarium zycia Jana Kochanowskiego i jego tworczosc.
2. Piesn jako gatunek poetycki
3. Analiza i czytanie ze zrozumieniem Piesni XXV Czego chcesz od nas Panie
4. Budowanie chmury wyrazow dotyczacych hymnu i Kochanowskiego praca w programie WordArt- prezentacja. Power by: Word.Art.com  Wypisac z uczniami wspolnie wyrazy jako przyklad do  Word Art. Nastepnie samodzielne wykonywanie Word.Art.

• Ogladniecie filmu documentalnego z tworczosci Kochanowskiego film dokumentalny 7 minut https://www.youtube.com/watch?v=PxcOR4RF_SY

• Czego chcesz od nas Panie tekst ze zdjeciami metoda aktywizująca

https://drive.google.com/file/d/1UVP5Ks9Mzv7ZRQB_Sw4OmAugk7z0Ac7k/viewSluchanie piesni XXV

5. Trzy karty pracy dla uczniow

Zagadnienia:

A – przedstawienie Boga w pieśni,

B – opis świata poprzez obrazy poetyckie,

C – relacje między człowiekiem i Bogiem,
A. Bóg

Wyjaśnij, jak renesansowy poeta postrzega Boga. Odpowiedz na pytania: Kim jest Bóg? Jaki jest Bóg? Swoje wnioski poprzyj cytatami z tekstu. Porównaj wyłaniający się z utworu wizerunek Boga z jego pojmowaniem w średniowieczu. Spostrzeżenia zapisz w tabeli.

B. Świat

Wyodrębnij elementy dzieła stworzenia ukazane w wierszu (np. kosmos, kula ziemska, roślinność, wody, prawa rządzące w przyrodzie), przytocz odpowiednie cytaty i uogólnij wnioski, odpowiadając na pytanie: Jaki jest świat stworzony przez Boga? Zinterpretuj ten obraz w kontekście renesansowej koncepcji piękna. Spostrzeżenia zapisz w tabeli.

C. Relacje człowieka z Bogiem

Zanalizuj 7 wersów rozpoczynających utwór oraz 4 go kończące. Na tej podstawie nazwij postawę człowieka wobec Boga. Jakie uczucia do Niego kieruje? Jak może Mu podziękować za Jego dobrodziejstwa? Zinterpretuj wersy: „Kościół Cię nie ogarnie, wszędy pełno Ciebie” i „Złota też, wiem, nie pragniesz, bo to wszystko Twoje,/cokolwiek na tej ziemi człowiek mieni swoje” w kontekście wiedzy historycznej – nawiąż do wiadomości o ruchu reformacyjnym i sprzeciwie wobec handlu odpustami. Spostrzeżenia zapisz w tabeli.

Spotkanie z ortografia i gramatyka (podrecznik str.118-121)

6. Cwicz ortografię w domu. Jest to aplikacja dyktand online, ktora znalazlam online i jest ona stworzona dla uczniow szkoly podstawowej.

W tej  aplikacji mozecie spotkać dyktanda z wielu reguł – rz/ż, ch/h, ó/u, nie z innymi częściami mowy, mała/wielka litera. Dyktanda są dostosowane do odpowiedniego wieku  – są one pogrupowane według klas. Sa tez zasady.

Bardzo prosze pocwiczyc dyktanda Link: https://dyktanda.online

Prosze nie przysylajcie zadan domowych w picture. Nie jestem wstanie ich otworzyc i ciagle przerabiac. Zdjecia sa nie czytelne i za duze. Ponizej podaje link jak convert document na pdf. Na You tube jest duzo innych instukcji.

How to Convert Image to Word Document /How to Convert Image to Text in iPhone & Android