Witajcie, mam nadzieję, że trochę odpoczęliście w czasie przerwy świątecznej i że wszyscy jesteście zdrowi i gotowi do nauki.
1. Napisz list do kolegi/koleżanki zapraszając go/ją do odwiedzenia Polski. W liście tym podaj przykłady miejsc w Polsce, które byś chciał/a pokazać, wyjaśnij dlaczego są one warte odwiedzenia, przekonując kolegę/koleżankę do wizyty w Polsce. List ten prześlij do 16 kwietnia 2021 na adres: klasa10a@gmail.com
Na ostatniej lekcji zauważyłem, że część uczniów ma wielkie trudności z odmianą rzeczowników i przymiotników. Dlatego poniżej jest dołączony krótki tekst z zasadami gramatyki. Proszę skorzystajcie z niego robiąc ćwiczenia zamieszczone na linku poniżej:
Ćwiczenia powyższe są przeznaczone do samodzielnej pracy ucznia. Quiz ze znajomości odmiany rzeczowników i przymiotników zrobimy podczas zajęć online 16 kwietnia, dlatego proszę, szczególnie tych uczniów co mają z tym trudności o zrobienie wszystkich ćwiczeń.
Powtórzenie odmiany rzeczowników i przymiotników przez przypadki
Mianownik (łac. nominativus)
– odpowiada na pytania: kto? co? (to jest). Formę podstawową danego wyrazu podaje się w słownikach właśnie w mianowniku. To przypadek, w którym rzeczownik najczęściej występuje w roli podmiotu.
Dopełniacz (łac. genetivus)
– odpowiada na pytania kogo? czego? (nie ma). Używany jest bardzo często, przede wszystkim w przeczeniach (np. Karol nie zbił szyby) albo w relacjach przynależności, np. lalka Marysi.
Celownik (łac. dativus)
– jego pytania to komu? czemu? (przyglądam się). Jest używany stosunkowo rzadko, a opisuje głуwnie dawanie. Łączy się m.in. z czasownikami takimi jak dawać, mówić, sprzedawać, oddawać, pomagać, obiecywać, dziękować czy przyimkami: dzięki, przeciw, wbrew, ku. Celownik w zdaniu używany jest jako dopełnienie dalsze (Pani postawiła Hani tylko trуjkę).
Końcуwki celownika dla rzeczownikуw:
• w rodzaju męskim -owi: nauczycielowi bądź -u: bratu, kotu,
• w rodzaju żeńskim: -i, np. nadziei, oraz -e, np. kobiecie.
Biernik (łac. accusativus) – odpowiada na pytania kogo? co? (widzę). Co ciekawe, wiele czasowników wymaga użycia biernika, jednak po zaprzeczeniu rząd zmienia się na dopełniaczowy:
• Słyszę (co?) śpiew.
• Nie słyszę (czego?) śpiewu.
Przyimek przez zawsze łączy się z biernikiem.
Rzeczowniki mogą mieć formę równą dopełniaczowi lub równą mianownikowi albo formę niezależną od tych przypadków.
Narzędnik (łac. instrumentalis)
– jego pytania to z kim? z czym? (idę). Przede wszystkim służy do określania narzędzia (młotkiem, śrubokrętem, ołуwkiem) lub środka transportu (samochodem, samolotem) albo do wskazywania, czym się interesujemy (Interesuję się sportem) lub kim jesteśmy (Jestem sprzedawcą/informatykiem/mężczyzną). Narzędnik łączy się z przyimkami z, pod, nad.
Cudzoziemcy z końcówkami rzeczowników w narzędniku nie powinni mieć problemu: W liczbie pojedynczej są to: –em, –ą, a w liczbie mnogiej –ami.
Miejscownik (łac. locativus)
– odpowiada na pytania o kim? o czym? (myślę). Służy do opisu miejsca, dlatego też zawsze wymaga użycia przyimka. Rzeczowniki twardotematowe mają w miejscowniku najczęściej końcówkę –e – o kocie, a miękkotematowe –u – w styczniu. Natomiast rzeczowniki zakończone na k, g, ch przyjmują końcówkę u: rogu, smoku. W liczbie mnogiej rzeczowniki we wszystkich trzech rodzajach przybierają końcówkę -ach (wyjątki: na Węgrzech, w Niemczech).
Wołacz (łac. vocativus)
– jako jedyny nie ma pytania. Stosowany jest w zawołaniach, bezpośrednich zwrotach (apostrofach). Obecnie często wypierany jest przez mianownik, mało kto dziś zawoła: Sławku!, najczęściej usłyszymy zawołanie: Sławek!.
Jak wynika ze statystyk, najrzadziej używanymi przypadkami są wołacz i celownik. Naszym zdaniem ostatni przypadek ma swój niepowtarzalny urok – czymże byłaby literatura polska bez słów: Litwo! Ojczyzno moja!? Wszak „Pan Tadeusz” zaczyna się od użycia wołacza!